Arızi Kazançlar
193 sayılı Gelir Vergisi Kanununun 82. Maddesinde altı bent halinde
sayılan kazançlar arızi kazançları oluşturmaktadır. Arızi kazançlar
genel olarak yapılması devamlılık arz etmeyen faaliyetlerden elde edilen
gelirlerden oluşmaktadır.
Vergiye tâbi arızi kazançlar şunlardır :
1. Arızî olarak ticarî muamelelerin icrasından veya bu nitelikteki
muamelelere tavassuttan elde edilen kazançlar.
2. Ticarî veya ziraî bir işletmenin faaliyeti ile serbest meslek
faaliyetinin durdurulması veya terk edilmesi, henüz başlamamış olan
böyle bir faaliyete hiç girişilmemesi, ihale, artırma ve eksiltmelere
iştirak edilmemesi karşılığında elde edilen hâsılat.
3. Gayrimenkullerin tahliyesi veya kiracılık hakkının devri karşılığında
alınan tazminatlar ile peştemallıklar (kiracıya ait tesisat ve malların
tahliye ve devri sırasında kiralayan veya yeni kiracıya devrinde doğan
kazançlar dahil).
4. Arızî olarak yapılan serbest meslek faaliyetleri dolayısıyla tahsil
edilen hâsılat.
5. Gerçek usulde vergiye tâbi mükelleflerin terk ettikleri işleri ile
ilgili olarak sonradan elde ettikleri kazançlar (zarar yazılan değersiz
alacaklarla, karşılık ayrılan şüpheli alacakların tahsili dahil).
6. Dar mükellefiyete tâbi olanların 45 inci maddede yazılı işleri arızî
olarak yapmalarından elde ettikleri kazançlar. Bir takvim yılında (1),
(2), (3) ve (4) numaralı bentlerde yazılı olan kazançlar (henüz
başlamamış olan ticarî, ziraî veya meslekî bir faaliyete hiç
girişilmemesi ile ihale, artırma ve eksiltmelere iştirak edilmemesi
karşılığında elde edilen kazançlar hariç) toplamının 10 milyar
liralık(*) (503 Seri No'lu Gelir Vergisi Genel Tebliği ile 2019 yılı
için 33.000 TL.) kısmı gelir vergisinden müstesnadır.
Bu maddede geçen "hâsılat" deyimi alınan para ve ayınlarla diğer
suretlerle elde edilen ve para ile temsil edilebilen menfaatleri ifade
eder. Arızî kazançların safi miktarı aşağıdaki şekilde tespit olunur:
1. Bu maddenin birinci fıkrasının (1) numaralı bendinde yazılı işlerde
satış bedelinden maliyet bedeli ve satış dolayısıyla yapılan giderler
indirilir.
2. Bu maddenin birinci fıkrasının (2), (3), (4) ve (5) numaralı
bentlerinde yazılı işlerde elde edilen hâsılattan tevsik edilmek
kaydıyla yapılan giderler indirilir.
3. Bu maddenin birinci fıkrasının (6) numaralı bendinde yazılı işlerde,
45 inci madde hükümleri uygulanır.(**)